یک گام بورس تا قله 80 هزار

 شروین شهریاری: بازار سهام در هفته جاری کماکان رونق بی نظیر خود .... شروین شهریاری: بازار سهام در هفته جاری کماکان رونق بی نظیر خود را در سال جاری تداوم بخشید تا با افزایش 2 درصدی شاخص کل، رشد پاییزی بورس به سطح 27 درصد برسد.

  رکود بازارهای موازی در کنار جریان ممتد ورود نقدینگی جدید به بازار سهام از سوی سهامداران حقیقی سبب شده‌است تا قیمت‌های‌ سهام عموما بدون فرصت اصلاح قابل ملاحظه در مسیر صعودی قرار گیرند و از این رهگذر، شاخص بورس نیز موفق به فتح قله‌های جدید شود. در همین راستا، شاخص کل در این هفته به سرعت از مرز 78 هزار واحد عبور کرد تا فاصله خود را با سطح روانی 80 هزار واحد به کمتر از 2 درصد برساند. در این میان، سهامداران نیم نگاهی هم به تحولات سیاسی در ژنو دارند؛ جایی که نتیجه مذاکرات پیش رو بر سر پرونده هسته‌ای نقشی مهم در ترسیم فضای روانی و به تبع آن روند آینده بورس خواهد داشت.

ضرورت تقویت طرف عرضه در بازار

در حالی که کلیه بازارهای سرمایه‌گذاری در سال جاری در رکود به سر می‌برند و حتی افت قیمت‌ها و زیان را برای مشارکت‌کنندگان خود به همراه داشته‌اند، بورس تهران با عبور از بازدهی 105 درصدی همچنان بر طبل رونق می‌کوبد. این وضعیت رشد ممتد، البته به طور روانی بر عرضه‌کنندگان سهام نیز تاثیر گذاشته؛ به‌این نحو که فروشندگان در ماه‌های گذشته در مقایسه با قیمت‌های بعدی سهام طبیعتا متحمل زیان یا هزینه فرصت شده اند و همین مساله با گذشت زمان، انگیزه عرضه را به شدت تضعیف کرده است.

این واکنش عقلانی البته از سوی سهامداران کوچک‌تر قابل درک و پذیرش است، اما در این میان، نقش دولت و سهامداران نهادی (صندوق‌های بازنشستگی، تامین اجتماعی، بیمه‌ها و ...) بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. واقعیت این است که رونق کنونی موقعیتی استثنایی جهت عرضه سهام و ورود شرکت‌های جدید به بازار فراهم آورده که به جز برخی عرضه‌های خرد و پراکنده از آن، استفاده موثری نشده است.

 در همین راستا، اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر قطعیت عرضه سهام چند شرکت جدید در آذر ماه به گوش می‌رسد که امید است با تسریع روند آن، علاوه بر تعادل بخشی به طرف تقاضا، نیاز مبرم دولت و برخی سهامداران نهادی به نقدینگی نیز از این طریق تامین شود.

پیامدهای تشدید رکود در بورس کالا

شوک ارزی 18 ماه اخیر که با رشد 100 درصدی ارزش ارزهای خارجی در مدت یک سال و سپس تقویت مجدد 20 درصدی ارزش ریال در شش ماه گذشته توام بوده است، آثار نامساعدی را بر چرخه فعالیت‌های اقتصادی بر جای گذاشته است.

 از یک سو در هنگام جهش ارزی، عرضه‌کنندگان کالاها عمدتا با امید انتفاع بیشتر از رشد سریع قیمت‌ها، عرضه کالاها را محدود کرده و به نوعی احتکار روی آورده بودند و از سوی دیگر، در شرایط کنونی با بر عکس شدن روند، خریداران و متقاضیان کالاها دست نگه داشته و بر رکود شدید مبادلات دامن زده اند.

نمونه بارز روند اخیر در معاملات این روزهای بورس کالا قابل پیگیری است؛ جایی که محصولات فولادی به‌رغم تعدیل بیش از 10 درصدی قیمت‌ها در چهار ماه اخیر، باز هم مشتری چندانی به خود نمی‌بینند.

 مصداق مهم این رویکرد در هفته جاری، بدون مشتری ماندن شمش‌های فولادی مبارکه در کف قیمت‌های نه ماه اخیر بود که نشانه‌ای از تعمیق رکود به شمار می‌رود. در همین راستا، کاتد ملی مس نیز که تا چند ماه قبل بر سر جذب عرضه‌های آن رقابت شدیدی صورت می‌گرفت در این هفته بدون هیچ گونه رقابت از سوی خریداران، آن هم تنها به میزان نصف عرضه‌ها، به فروش رسید.

 آلومینیوم‌سازها نیز وضعیت بهتری ندارند و در رویدادی استثنایی در یک سال گذشته، این روزها در قیمتی پایین‌تر از سقف رقابت ده درصدی محصول خود را در بورس می‌فروشند. فولاد خوزستان هم وضعیت مشابهی دارد و به‌رغم فراهم کردن تسهیلات پرداخت مدت دار برای مشتریان و کاهش 11 درصدی قیمت شمش پیشنهادی، شاهد هیچ گونه رقابتی از سوی خریداران بر سر افزایش قیمت پایه نیست.

 به‌این ترتیب به نظر می‌رسد نه تنها قیمت کالاهای فلزی در بورس کالا با نرخ‌های دلار کمتر از سه هزار تومان هماهنگ شده‌است، بلکه حتی با همین قیمت‌های منطقی نیز تقاضای کافی برای جذب عرضه‌ها وجود ندارد.

 پیامد رکودی این امر به طور قطع آثار خود را بر سودآوری آتی شرکت‌های گروه فلزات اساسی و معدنی بر جای خواهد گذاشت به ویژه آنکه موهبت برخورداری از موجودی‌های ارزان قیمت (شامل مواد اولیه، کالای در جریان ساخت و کالای نهایی ساخته شده) که در جهش ارزی اخیر، رشد موقتی حاشیه سود تولید کنندگان را موجب شد نیز دیگر فراهم نیست.

تحولات جدید در بورس

در هفته جاری بورس تهران شاهد دو تحول مهم بود. نخست افزایش زمان معاملات و دوم راه‌اندازی مجدد معاملات آتی سهام. افزایش نیم ساعته مدت جلسه معاملاتی روزانه در بورس تهران را می‌توان اقدامی مهم در جهت همگام شدن با استانداردهای بین‌المللی دانست.

 هر‌چند مدت 5/3 ساعته زمان معاملات روزانه کماکان در بین کوتاه‌ترین زمان‌ها در مقایسه با بورس‌های پیشرفته و حتی برخی کشورهای منطقه (نظیر ترکیه) به شمار می‌رود، اما با توجه به وعده رییس سازمان، می‌توان نسبت به افزایش تدریجی تا سطح پنج‌ساعت امیدوار بود.

 از سوی دیگر، معاملات آتی سهام پس از تجربه ناموفق سه سال گذشته  در هفته جاری مجددا بر روی هفت نماد مهم معاملاتی (هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، نفت و گاز پارسیان، بانک ملت، مخابرات ایران، ملی مس، فولاد مبارکه و معادن و فلزات) راه‌اندازی شد. این اقدام البته در گام اول با استقبال سردی مواجه شد و فعالان بازار تحرکی را در این حوزه جدید رقم نزدند.

به‌این ترتیب می‌توان گفت هر چند تلاشی دوباره درجهت خارج کردن بازار از وضعیت تک محصولی رقم خورده است، اما به سبب ناآشنایی عمیق فعالان بازار با این ابزار، موفقیت دوباره آن محل تردید است. بنابراین، شاید نیاز باشد تا با ایجاد یک فراخوان عمومی از سوی سازمان بورس و انجام حمایت‌ها و تشویق‌های لازم، ابتدا مشارکت فعالان حقوقی در این عرصه نوین جلب شود تا به تدریج با جلب حضور فعالان خرد شاهد تثبیت استفاده از این ابزار معاملاتی مهم و جالب در بازار سرمایه کشور باشیم.